نقش خیارات در قراردادهای پیش فروش و فروش:
1.حفظ حقوق خریدار و فروشنده:
خیارات از طرفین قرارداد در برابر نقص‌ها و نواقص احتمالی که ممکن است در طی فرآیند ساخت یا تحویل پیش آید، حمایت می‌کند. برای مثال، اگر ملک فروخته شده دارای عیب یا نقص فنی باشد، خریدار می‌تواند با استناد به خیارات، قرارداد را فسخ کند یا درخواست اصلاح نماید.
2. ایجاد توازن در قرارداد:
خیارات به طرفین قرارداد اجازه می‌دهد که با شرایط خاص، قرارداد را خاتمه دهند یا آن را تغییر دهند. این امکان باعث می‌شود که قراردادها به شکل منعطف‌تری اجرا شوند و هر دو طرف احساس اطمینان بیشتری داشته باشند.
3. کاهش اختلافات حقوقی:
با تعیین خیارات و شفاف‌سازی شرایط، از اختلافات حقوقی میان خریدار و فروشنده کاسته می‌شود. به‌عنوان مثال، در صورتی که تأخیر در تحویل ملک صورت گیرد و قرارداد شامل خیارات تأخیر باشد، خریدار می‌تواند از حق خود استفاده کند و برای جلوگیری از مشکلات بعدی اقدام نماید.
4. حفظ تعادل مالی و زمانی پروژه‌ها:
خیارات به انبوه‌سازان اجازه می‌دهد تا در صورت عدم پرداخت یا ناتوانی خریدار در تأمین مالی، قرارداد را خاتمه دهند. این حق به انبوه‌سازان کمک می‌کند که در برابر مخاطرات مالی از خود محافظت کنند و تعادل زمانی پروژه‌ها را حفظ نمایند.
بنابراین، خیارات در قراردادهای پیش‌فروش و فروش به‌عنوان یک ابزار کارآمد، امنیت و انعطاف‌پذیری بیشتری به طرفین قرارداد می‌دهد و به اجرای موفق‌تر و کم‌ریسک‌تر پروژه‌ها کمک می‌کند.
در حقوق قراردادها، خیارات انواع مختلفی دارند که هر یک به شرایط و موارد خاصی تعلق می‌گیرد. این خیارات به طرفین قرارداد اجازه می‌دهند تا در صورت وقوع شرایط مشخص، قرارداد را فسخ یا اصلاح کنند.
مهم‌ترین انواع خیارات و کاربردهای آن‌ها :
1. خیار مجلس
خیار مجلس به طرفین قرارداد این اجازه را می‌دهد که تا زمانی که در محل قرارداد (مجلس عقد) حضور دارند، قرارداد را فسخ کنند. این نوع خیار به سرعت پس از امضای قرارداد و قبل از جدا شدن از محل عقد کاربرد دارد.
2. خیار حیوان
این خیار زمانی به کار می‌رود که موضوع معامله حیوان باشد. بر اساس این خیار، خریدار سه روز فرصت دارد تا در صورت مشاهده نقص یا تغییر وضعیت حیوان، قرارداد را فسخ کند.
3. خیار شرط
خیار شرط به طرفین این امکان را می‌دهد که در زمان عقد قرارداد، شرط کنند که یکی از آن‌ها یا هر دو در مدت معینی حق فسخ قرارداد را داشته باشند. این نوع خیار معمولاً در قراردادهایی به کار می‌رود که طرفین نیاز به انعطاف‌پذیری بیشتری دارند.
4. خیار تأخیر ثمن
خیار تأخیر ثمن زمانی است که خریدار قیمت معامله را در مهلت مقرر پرداخت نکند. در این صورت، فروشنده می‌تواند قرارداد را فسخ کند. این خیار بیشتر در قراردادهای خرید و فروش کالا یا املاک استفاده می‌شود.
5. خیار رؤیت و تخلف از وصف
این خیار به خریدار حق می‌دهد که اگر کالای مورد معامله را مشاهده نکرده و آنچه به او تحویل داده شده با اوصاف توافق شده متفاوت باشد، قرارداد را فسخ کند. این خیار به‌ویژه در قراردادهایی که خریدار امکان بررسی کامل کالا یا ملک را نداشته باشد، اهمیت دارد.
6. خیار عیب
خیار عیب به خریدار اجازه می‌دهد که اگر کالا یا موضوع معامله دارای نقص یا عیبی باشد که بعد از قرارداد آشکار می‌شود، قرارداد را فسخ کند یا تفاوت قیمت را مطالبه کند. این خیار در معاملات املاک و کالاهای صنعتی پرکاربرد است.
7. خیار غبن
این خیار زمانی به کار می‌رود که یکی از طرفین معامله متوجه شود که قیمت تعیین شده به نفع یا ضرر یکی از طرفین است (غبن فاحش). خیار غبن به فرد زیان‌دیده این اجازه را می‌دهد که قرارداد را فسخ کند. این خیار به‌ویژه در شرایطی که ارزش واقعی معامله به درستی ارزیابی نشده باشد، اهمیت دارد.
8. خیار تدلیس
خیار تدلیس به خریدار یا فروشنده این امکان را می‌دهد که در صورت اثبات فریبکاری طرف مقابل (مثلاً ارائه اطلاعات نادرست یا پنهان کردن نقص‌ها)، قرارداد را فسخ کند. این خیار در قراردادهایی که صداقت طرفین اهمیت زیادی دارد، پرکاربرد است.
9. خیار تبعض صفقه
این خیار زمانی به‌کار می‌رود که بخشی از معامله از ابتدا باطل یا غیرقابل انجام باشد. در این شرایط، طرفین می‌توانند قرارداد را به صورت جزئی فسخ کنند یا کل قرارداد را لغو نمایند. این خیار در قراردادهای پیچیده که چند بخش یا مرحله دارند، اهمیت ویژه‌ای دارد.
10. خیار شرکت
این نوع خیار به خریدار و فروشنده امکان می‌دهد تا در صورتی که موضوع قرارداد مال مشترک باشد و بعداً یکی از شرکا از آن انصراف دهد، قرارداد را فسخ کنند.
این خیارات به عنوان ابزارهایی قانونی، شرایطی را فراهم می‌کنند تا در صورت وقوع مشکلات یا شرایط غیرمنتظره، امکان فسخ یا تعدیل قرارداد برای طرفین وجود داشته باشد.
نتیجه‌گیری
با درک بهتر مفهوم و ابعاد خیارات در قراردادهای پیش‌فروش و فروش، انبوه‌سازان و فعالان حوزه ساختمان می‌توانند با اطمینان بیشتری وارد معاملات خود شوند. این آگاهی به آن‌ها امکان می‌دهد تا از حقوق خود بهتر دفاع کرده و ریسک‌های احتمالی را به حداقل برسانند. شرکت فپکو (سامان مکانیک فرآیند انرژی پارس) همواره به عنوان یکی از پیشروان صنعت ساختمان، اهمیت ویژه‌ای به آگاهی از اصول حقوقی و استفاده از ابزارهای قانونی برای بهبود فرآیندهای پروژه‌های ساختمانی می‌دهد. از این رو، با ارائه این مقاله، فپکو به دنبال آن است که همکاران خود را در جهت دستیابی به معاملات موفق و پایدارتر یاری دهد.
